به گزارش خبرگزاری حوزه از تهران، هادی طحان‌نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان در برنامه صف اول که از شبکه خبر پخش شد، توضیحاتی در مورد فرآیند نظارت شورای نگهبان بر انتخابات ریاست جمهوری داد.

مقدمه: سرانجام کمتر از ۵۰ روز از شهادت رئیس جمهور شهید آیت الله رئیسی و همراهان ملت ایران با آرای خود نهمین رئیس جمهور خودشان را انتخاب کردند و یک بار دیگر ثبات و استحکام نظام جمهوری اسلامی ایران در پویایی حرکت رو به جلوی خود و ثبات در جابجایی قدرت سیاسی، در عین رقابت در تراز بالا به دنیا نشان داده شد این واقعیت ظرفیت بالای نظام و قانون اساسی را در مدیریت، حتی در بحران شهادت فرد شماره ۲ کشور اثبات کرد نهادهای مختلفی در فراهم کردن زمینه رقابت کم سابقه در روز گذشته که مرحله دوم چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری بود سهیم بودند که نقش و جایگاه شورای نگهبان به عنوان نهاد نظارتی بر انتخابات و احراز صلاحیت نامزدها بسیار خاص و تاثیرگذار بود نقشی که زمینه ساز انتخاباتی رقابتی و با حضور دو جریان اصلی سیاسی کشور و رشد قابل توجه مشارکت در انتخابات شد.
برنامه امشب صف اول میزبان آقای دکتر طحان نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان است تا در خصوص ساز و کار برگزاری چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری و نحوه نظارت بر این انتخابات با ایشان صحبت کنیم آقای دکتر اگر موافق باشید ابتدا همکاران گزارشی آماده کردند با هم ببینیم و مجدد گفتگو را در خدمت شما هستیم.

حماسه انتخابات یک ناکامی برای بدخواهان ملت بود

سوال: به عنوان یک حقوقدان بفرمایید پیام انتخابات دیروز و آن مشارکت و رای قابل توجه مردم و انتخاب رئیس جمهوری که شاید تا چند ماه پیش آنقدر شناخته شده نبود برای مردم رهبر انقلاب فرموده بودند که انتخابات هم جمهوریت و هم اسلامیت نظام را تضمین می‌کند؟

طحان نظیف: تبریک عرض کنم حضور حماسی ملت شریف ایران را پای صندوق‌های رای و حق تعیین سرنوشتی که بالاخره مردم از آن استفاده کردند را خدمت همه مردم عزیزمان تبریک عرض کنم این حضور یک پیروزی برای ملت رشید و البته یک ناکامی بزرگ برای بدخواهان ملت شریف ایران است که یک بار دیگر در پرونده‌شان ثبت شد و به نظرم آن چیزی که این پیروزی را دوچندان می‌کند این است که حماسه سازی ملت شریف ایران در زیر بمباران‌های ناجوانمردانه تبلیغاتی صورت گرفت تبلیغاتی که دشمنان ما برای عدم حضور ملت ایران تدارک دیده بودند تفاوت مشارکت نسبت به مرحله قبل یعنی دور اول به نظرم گویا مشهود و معنادار است، اینکه در عرض یک هفته ما بیش از ۱۰ درصد نسبت به مرحله قبل افزایش مشارکت را داشتیم و حدود ۵۰ درصد را داشتیم این پاسخی است به لبیکی که مردم نسبت به دعوت رهبر معظم انقلاب برای مشارکت در انتخابات داشتند، لذا قدردانی خودم را از مردم شریف ایران همین جا اعلام می‌کنم.

رئیس‌جمهور منتخب مردم قدر مردم را بداند

البته این نکته را هم تاکید کنم که بالاخره رقابت‌های انتخاباتی تمام شده از امروز باید شاهد همدلی و تلاش برای پیشرفت کشور و مردم باشد و انشاالله مسائلی که مردم باهاش مواجه هستند خصوصاً بحث‌های اقتصادی و معیشتی در دستور کار قوای سه گانه باید قرار بگیرند و خصوصاً البته دولت محترم به نظرم پیام مشارکت پیام روشنی از مردم مثل همیشه پای صندوق‌های اخذ رای حضور پیدا کردند و از حق انتخاب خودشان از حق تعیین سرنوشت خودشان استفاده کردند، اساساً مردم همیشه پای کار کشور نظام و مملکت خودشان بوده‌اند و این حتماً یک پشتوانه است انشاالله برای رئیس جمهور منتخب که بتواند از این آرا استفاده کند و تصمیمات مهمی را چه در عرصه داخلی و چه در عرصه بین المللی بگیرد و یک پاسخی است به کسانی که بر طبل تحریم می‌کوبیدند که مردم حضور پیدا نکنند و این تفاوت مرحله اول و مرحله دوم به نظرم یک تفاوت معناداری است که بالاخره خودش گویای یک سری نکات است انشاالله که منتخب مردم هم قدر این حضور و قدر این مجاهدت مردم را بداند و گام‌های موثری را انشالله برای پیشبرد مسائل کشور و مسائل مردم بردارد.

سوال: خیلی نکته قابل توجهی بود با اینکه بالاخره مردم می‌دانستند که کشور مشکلات دارد، اما این حضورشان نشان داد که علی رغم همه این به هر حال دوستدار نظام و انقلاب و کشورشان هستند.

طحان نظیف: بله قطعاً همینطور است انتخاب مردم به نظرم دو تا معنا می‌تواند داشته باشد یکی اینکه حضور برای استفاده از یک حق شرعی و قانونی است بالاخره هر کدام از ما مردم یک رای داریم و می‌توانیم تعیین سرنوشت کنیم نسبت به خودمان نسبت به اطرافیانمان نسبت به فرزندانمان نسبت به آینده این سرزمین و البته عرض کردم یک معنای دیگری هم دارد و آن هم ایجاد یک پشتوانه برای منتخب مردم است که هر چقدر آن پشتوانه بیشتر و قوی‌تر باشد این امکان را برای او بیشتر فراهم می‌کند که تصمیمات مهم‌تر و مستحکم‌تری را بگیرد.

سوال: که ثمراتش باز به خود مردم برمی‌گردد؟

طحان نظیف: همینطوره؛ بله ثمراتش به خود مردم برمی‌گردد لذا این بالاخره یک اقتداری است برای کشور و برای آن رئیس جمهوری که بتواند انشاالله تصمیمات مهمی را داشته باشد.

سوال: وقتی از میان ۸۰ کاندید ۶ نفر احراز صلاحیت شدند خیلی‌ها ایراد می‌گرفتند و اشکال به این روند را وارد می‌دانستند که می‌تواند باعث کاهش مشارکت یا انتخاباتی رقابتی شود، اما نتایج نشان داد که تمام این اتفاقات و اقدامات شورای نگهبان به حق و درست بود و این ابهام و ایرادی که دشمنان این ملت می‌گرفتند، مبنی بر مهندسی انتخابات یا مواردی از این دست و اینها این انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم به خصوص در دور دوم تاریخی شد و تمام این مسائلی که سال‌ها علیه شورای نگهبان مطرح می‌کردند را باطل کرد؟

شورای نگهبان با عینک سیاسی به افراد نگاه نمی‌کند

طحان نظیف: به نظر من همه به این موضوع اذعان دارند که رقابت‌ها رقابت‌های کاملاً جدی بود چه در مرحله اول و چه در مرحله دوم حالا ما بارها این نکته را عرض کرده بودیم که شورای نگهبان نگاه حزبی، نگاه جناحی و نگاه گروهی ندارد، اساساً یک نهاد تخصصی است یک نهاد فقهی و حقوقی است که صرفاً در انتخابات احراز می‌کند شرایط قانونی را در مورد افراد اینکه شرایطی که در قانون ذکر شده در کدام یک از این افراد وجود دارد ما بارها این نکته را عرض کرده بودیم که با عینک سیاسی به افراد نگاه نمی‌کنیم، آنچه که برای ما مهم است این است که شرایطی که در قانون ذکر شده در مورد افراد احراز شود.

شورای نگهبان صرفاً صلاحیت خود نامزدها را بررسی می‌کند

حالا در مورد انتخابات مجلس این شرایط در قانون عادی ذکر شده در قانون مصوبه خود مجلس ذکر شده هر از گاهی بالاخره ممکن است کم و زیاد هم شده باشد در این ۳۰ تا ۴۰ سال مجلس در برهه‌های مختلف چیزی را کم کرده باشد چیزی را زیاد کرده باشد در انتخابات ریاست جمهوری موضوع متفاوت است چرا که به لحاظ جایگاه رئیس جمهور در سپهر سیاسی و حقوقی کشور خود قانون اساسی موارد و شرایط قانونی را ذکر کرده است. ما با اصل ۱۱۵ قانون اساسی مواجه هستیم که عنوان می‌کند رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی سیاسی که دارای شرایط مشخص باشد، انتخاب شود.
آنچه که برای ما در شورای نگهبان مهم است و بارها هم این را تاکید کرده‌ایم و در عمل هم نشان داده‌ایم آن شرایط قانونی است عرض کردم ما در خصوص ریاست جمهوری با اصل ۱۱۵ قانون اساسی مواجه هستیم که می‌گوید رئیس جمهور از رجال مذهب سیاسی که دارای شرایط زیر باشند ایرانی الاصل، تابع ایران مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه امانت و تقوا، مومن و معتقد به مبانی نظام و مذهب رسمی کشور، اینها شرایطی است که در قانون اساسی ذکر شده، لذا اهمیتی هم که جایگاه ریاست جمهوری دارد خود قانون اساسی متعرض این موضوع شده و به قانون عادی موضوع را واگذار نکرده، این عناوین بعضاً عناوینی هستند که شاید یک مقداری کیفی باشند، یعنی اینکه چه سطحی از مدیریت مد نظر شورای نگهبان است.

سوال: قابل تفسیر است؟

طحان نظیف: بله ما مدیر یک اداره کوچک را هم مدیر می‌دانیم رئیس جمهور و وزیر را هم ما مدیر می‌دانیم چه سطحی از مدیریت مد نظر است، طبیعتاً سطح عالی اصل ۱۱۳ قانون اساسی این بیان را دارد که رئیس جمهور عالی‌ترین مقام پس از رهبری از خود شما هم بهش اشاره کردید طبیعتاً سطحی مد نظر است برای مدیریت و تدبیر که بتواند کشور را اداره کند و قانون این موضوع را تشخیصش را به یک جمع مستقل تخصصی سپرده مثل سایر قوانینی که فرض کنید احکامی را پیش بینی کرده و تشخیص آن مصداق را به قاضی سپرده که او در نهایت باید تشخیص بدهد و شورای نگهبان هم در این ۳۰ تا ۴۰ سال چهارچوب‌های مشخصی را برای این کار تعیین کرده نظیرش همین اتفاقی هم که در ثبت نام هم ما باهاش مواجه بودیم.شورای نگهبان عنوان کرده است که از نظر این نهاد؛ شخصی که مدیر، مدبر، رجل مذهبی و سیاسی است و باید حداقل یا حداکثر سن را داشته باشد. این موضوع درباره مدرک تحصیلی و سابقه کار اجرایی به مدت حداقل ۴ سال در کشور نیز صادق است. نتیجه این شد که ۸۰ نفر در انتخابات ریاست جمهوری دوره چهاردهم حائز این شرایط بودند و توانستند ثبت نام کنند. ما با مکانیزم‌هایی که در شورای نگهبان داریم، استعلاماتی را از دستگاه‌های مختلف دریافت می‌کنیم و کارنامه و سوابق افراد و اظهار نظر اعضای شورای نگهبان موثر است و در نهایت رأی‌گیری به صورت مخفی انجام می‌شود. مکرر این موضوع را تاکید و عنوان کردیم که این فرآیند درباره ۸۰ نفر طی شده که ۶ نفر حائز این شرایط بودند. ما هیچگاه نگاه حزبی جناحی و گروهی نداشتیم ببینید، اساساً بعد از بررسی صلاحیت‌ها و احراز این اوصاف قانون در مورد اشخاص اسامی اعلام می‌شود و احزاب و گروه‌ها ممکن است بیایند و حمایت کنند از یک نفر که مثلاً این شخص تحت حمایت و مسائل ما است لذا عرضم این است که ما این نگاه را نداریم، اساساً قانون ما این موضوع را پیش بینی نکرده که ما نگاه سیاسی داشته باشیم، ببینید در بعضی از نظامات حقوقی و سیاسی این است یعنی احزاب اساساً می‌آیند و افراد را معرفی می‌کنند ولی در نظام حقوقی ما در قوانین ما چنین چیزی اساساً پیش بینی نشده ما صلاحیت خود شخص را بررسی می‌کنیم.

سوال: و این اثبات شد در این ۱۴ دوره؟

طحان نظیف: و عملاً هم آنطور که شاهد بودیم همین نگاه که از دور گذشته هم بودیم عرض می‌کنم فقط برای این دوره نیست ولی این دوره، چون الان نزدیک‌تر است مثال دم و دست‌تر است.

سوال: دور اول که تمام شد آنهایی که همواره دنبال یک ابزاری یا بهانه‌ای می‌گردند برای زیر سوال بردن این حقانیت گفتند که حالا این دوره اول است و از جناح اصلاح طلب آمده برای افزایش مشارکت بعد در این نتایجی حتی آن فرد اولین نفر شد بعد در دور دوم اتفاقی که افتاد و آقای پزشکیان علی رغم اینکه از طیف دولت مستقر هم نبود به عنوان رئیس جمهور نهم انتخاب شد، در نهایت یک اتفاق مثبت دیگری هم که افتاد این بود که شورای نگهبان در حفظ و صیانت از آرای مردم هم به نظرم یک موفقیت قابل توجهی داشت؟

نگاه شورای نگهبان به آرا مردم به عنوان حق الناس است

طحان نظیف: گاهی اوقات شنیده می‌شد که ادعاهایی در مورد سلامت انتخابات از طرف برخی افراد مطرح می‌شد و می‌توانم بگویم معاندین هم که این موضوع همیشه در دستور کارشان است ولی ما بارها این را عرض کرده‌ایم که به لحاظ قانونی که به جای خود به لحاظ شرعی ما آرای مردم را حق الناس می‌دانیم موضوعی که سال‌های گذشته رهبر معظم انقلاب می‌توانم بگویم یک مفهومی را یک اصطلاحی را از ادبیات دینی وارد ادبیات سیاسی ما کردند ما نگاهمان به آراء مردم حق الناس است و وظیفه خودمان می‌دانیم که صیانت کنیم.

شورای نگهبان از آراء مردم صیانت می‌کند

این همیشه بوده ولی باز این بار هم این موضوع به نظرم خیلی مشهود بود که شورای نگهبان صیانت کننده آراء مردم است بالاخره نهادی است که انتخابات به او سپرده شده و همیشه از آراء مردم به عنوان حق الناس صیانت می‌کند، لذا عرضم این است که کاملاً رقابت‌ها جدی بود در عین بالاخره جدیت صمیمیتی هم بالاخره وجود داشت ولی آن هم وظیفه نهادهای مختلف را منتفی نمی‌کرد نهادی که وظیفه‌اش نگاه داری و صیانت از آرا مردم است عرض کردم، من دیروز هم از صبح که بالاخره فرایند رای گیری آغاز شد از ساعت ۸ صبح ناظرین ما برابر قانون حضور داشتند در کنار عوامل اجرایی طول روز آن بحث نظارت و فرایند را داشتند بعد هم که بدون وقف شمارش آرا بعد از اتمام رأی‌گیری شروع شد باز هم نظارت بر شمارش آرا داشتند، در تنظیم صورت جلسات بالاخره از صبح درگیر هستند هم عوامل اجرایی و هم عوامل نظارتی ولی تاکیدشان به حساسیتشان بر این بود که کار دقیق انجام شود برای ما یک رای هم یک رای است، لذا به صورت دقیق بر این فرایند نظارت داشتند تا آخرین رای این نظارت را داشتند صورت جلسات تنظیم باید می‌شد در نهایت دقت و تجمیع به فرمانداری‌ها و به وزارت کشور و بعد هم اعلام، لذا عرضم است که هم رقابت به فضل خدا جدی بود هم بالاخره صیانت از آرای مردم مثل همیشه جدی بود و به نظرم بار دیگر این پیام را هم به دشمنان و هم به دوستان مخابره کرد که شورای نگهبان صیانت کننده از آرای مردم است و سلامت انتخابات همیشه مورد نظر و مورد تضمین نهادی مثل شورای نگهبان است.

سوال: کی شما صحت انتخابات را تایید می‌کنید مراسم تنفیذ و تحلیف برگزار می‌شود؟

طحان نظیف: اولاً که قانون اساسی ما حتی برای چنین شرایطی پیش‌بینی‌های لازم را داشته در اصل ۱۳۱ بحث شرایط فقدان رئیس جمهور است حالا در شرایط فوت، عزل و استعفا و شرایط این چنینی بالاخره جزئیات را هم پیش‌بینی کرده که به نظرم این خودش قابل توجه است که قوانین یک کشور تا جزئیاتش شرایطی را ببینند و پیش‌بینی کنند، ولی من عرضم این است که در کنار زیرساخت‌های بالاخره حقوقی و قانونی اینکه شرایط اجرای چنین قوانینی هم وجود داشته باشد این هم به نظرم باید توجه شود و قابل افتخار است اول به این نکته اشاره کنم که همان چند جمله‌ای که رهبر معظم انقلاب در همان ساعات ابتدایی که این اتفاق رخ داد فرمودند که در کار مردم در کار کشور نباید هیچ اختلالی ایجاد شود بله این خوب همه دست‌اندرکاران کشور را در حوزه‌های مختلف از جمله دست‌اندرکاران اجرایی و بحث انتخابات همه را محکم کرد که بالاخره باید کار پیگیری و دنبال شود سوال اطمینان خاطر هم به مردم دادند که نگران نباشید نظیف من خاطرم است این نکته را عرض کنم ساعت ۸ صبحی که خبر شهادت آیت الله رئیسی بالاخره توسط صدا و سیما گفته شد ما ساعت ۱۱ با عزیزان وزارت کشور همان روز جلسه داشتیم برای تعیین بالاخره زمان انتخابات و زمانبندی انتخابات با جزئیات بعد از ظهر همان روز جلسه شورا داشتیم و تاریخ مورد موافقت قرار گرفته، لذا عرضم این است که از همان ساعت اول با جدیت موضوعات پیگیری شد و این نشان دهنده این است که این کشور از یک ثبات از یک اقتدار از یک استحکام برخوردار است که بالاخره موضوعات بالاخره غم سنگینی بود حادثه تلخی بود ولی کارها در حال انجام است و البته نشان دهنده این است که چقدر در این نظام سیاسی آرای مردم مهم است شاید شما در کمتر نظام سیاسی و کشوری در دنیا شاهد این موضوع باشید که در شرایط فقدان رئیس جمهور مثلاً در کمتر از ۴۰ روز انتخابات برگزار شود مرحله دوم آن هفته بعدش برگزار شود سوال و در همین مدت کوتاه تمام موارد قانونی هم رعایت شود نظیف بله واقعاً انجام شود من در همین مدت عرض می‌کردم همه چیز طبق آن زمانمندی انجام شد.

سوال: یعنی انگار نه انگار که مثلاً رئیس جمهور ما شهید شده یعنی منظورم این است که تمام مراحل طبق قانون جلو رفته چیزی حذف نشده؟

طحان نظیف: من می‌خواهم بگویم که جلوتر شاید ما در حالت عادی اگر می‌خواستیم انتخابات ریاست جمهوری برگزار کنیم از ماه‌ها قبل هماهنگی‌ها باید انجام می‌شد جلسات هماهنگی باید برگزار می‌شد ولی این حادثه و البته آن رهنمود رهبری باعث شد که همه موضوعات طبق زمانبندی ببینید ما ۵ روز زمان ثبت نام داوطلبان را داشتیم یک پنج روز فرصت بررسی صلاحیت‌ها بود یک پنج روز دوم هم بود که ما تقریباً یک روز از ۵ روز دوم را استفاده کردیم که زمان تبلیغات بیشتر برای نامزدهای محترم باقی بماند ایام تبلیغات انجام شد در همان زمانبندی مرحله اول برگزار شد، چون حد نصاب لازم را نیاوردند مرحله دوم برگزار شد و البته پیش‌بینی‌های لازم را باید عرض کنم، چون قانون اساسی تاکید دارد که در ۵۰ روز باید این فرایند اتفاق بیفتد به عنوان یک احتمال باید مرحله دوم را هم پیش‌بینی می‌کردیم بالاخره یک احتمال است کما این که این احتمال به قطعیت رسید در همان زمانبندی پیش‌بینی کردیم که اگر انتخابات به مرحله دوم کشیده شود باز باید در همان بازه ۵۰ روز باشد، لذا واقعاً قابل افتخار است این که در نظام سیاسی ما مُر قانون، مبنای عمل است، زیرساخت‌های قانونی وجود دارند، دست‌اندرکاران پیگیر موضوع هستند و الان در کمتر از ۵۰ روز باید بگوییم چنین حادثه‌ای اتفاق افتاد انتخابات برگزار شد و با مشارکت این چنینی رقابت جدی ما الان رئیس جمهور منتخب مردم را داریم.